محتضر و ملائکه (قرآن)کار قبض روح انسان ها، توسط ملکی مقرب بنام حضرت عزرائیل و گروهی از فرشتگان که تحت امر او هستند صورت می گیرد. ۱ - حضور فرشتگانالف) حضور فرشتگان در نزد محتضر هنگام قبض روح وی: ۱. ان الذین توفهم الملـئکه ظالمی انفسهم قالوا فیم کنتم... ۲. فمن اظـلم ممن افتری علی الله کذبا اوکذب بـایـته اولـئک ینالهم نصیبهم من الکتـب حتی اذا جآءتهم رسلنا یتوفونهم قالوا این ما کنتم تدعون من دون الله قالوا ضلوا عنا وشهدوا علی انفسهم انهم کانوا کـفرین. . ۳. ... ویرسل علیکم حفظه حتی اذا جآء احدکم الموت توفته رسلنا وهم لایفرطون. . ۴. ... ولو تری اذ الظـلمون فی غمرت الموت والملـئکه باسطوا ایدیهم اخرجوا انفسکم... ۵. الذین تتوفیهم الملـئکه ظالمی انفسهم فالقوا السلم ما کنا نعمل من سوء بلی ان الله علیم بما کنتم تعملون الذین تتوفیهم الملـئکه طیبین یقولون سلـم علیکم ادخلوا الجنه بما کنتم تعملون. ۶. فلولا اذا بلغت الحلقوم وانتم حینـئذ تنظرون. ۷. کلا اذا بلغت التراقی وقیل من راق وظن انه الفراق. احتمال دارد گوینده «من راق» فرشتگان حاضر بر بالین محتضر کافر باشند که می‌پرسند: کیست که بتواند روح این محتضر را بالا ببرد. ۸. والنزعـت غرقا والنشطـت نشطا. طبق یک احتمال، منظور از «النازعات» و «الناشطات»، ملائکه قبض روح هستند. ب) حضور ملک الموت هنگام احتضار، برای قبض ارواح: قل یتوفیکم ملک الموت الذی وکل بکم ثم الی ربکم ترجعون. ۲ - سخن گفتن فرشتگانالف) سخن گفتن فرشتگان مرگ با محتضر، هنگام گرفتن جان وی: ۱. ان الذین توفیـهم الملـئکه ظالمی انفسهم قالوا فیم کنتم قالوا کنا مستضعفین فی الارض قالوا الم تکن ارض الله وسعه فتهاجروا فیها... ۲. فمن اظـلم ممن افتری علی الله کذبا اوکذب بـایـته اولـئک ینالهم نصیبهم من الکتـب حتی اذا جآءتهم رسلنا یتوفونهم قالوا این ما کنتم تدعون من دون الله قالوا ضلوا عنا وشهدوا علی انفسهم انهم کانوا کـفرین. ب) دلداری ملائکه به مؤمنان پایدار در راه خدا، هنگام احتضار: ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقـموا تتنزل علیهم الملـئکه الاتخافوا ولاتحزنوا وابشروا بالجنه التی کنتم توعدون نحن اولیاؤکم فی الحیوه الدنیا وفی الاخره.... در روایتی از امام صادق علیه‌السّلام ، زمان نزول ملائکه، به «هنگام مرگ» تفسیر شده است. ج) بشارت به مؤمنان مقاوم در راه خدا از سوی ملائکه، هنگام احتضار: ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقـموا تتنزل علیهم الملـئکه الاتخافوا ولاتحزنوا وابشروا بالجنه التی کنتم توعدون نحن اولیاؤکم فی الحیوه الدنیا وفی الاخره... د) بشارت ملائکه به مؤمنان در دنیا و آخرت و یاری آنان هنگام احتضار: ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقـموا تتنزل علیهم الملـئکه الاتخافوا ولاتحزنوا وابشروا بالجنه التی کنتم توعدون نحن اولیاؤکم فی الحیوه الدنیا وفی الاخره... ۳ - ناتوانی محتضرناتوانی محتضران ستمگر در جلوگیری از قبض روح خویش، به دست ملائکه: ... ولو تری اذ الظـلمون فی غمرت الموت والملـئکه باسطوا ایدیهم اخرجوا انفسکم الیوم تجزون عذاب الهون... ۴ - سخت گیری فرشتگانالف) سخت گیری فرشتگان در گرفتن جان ستمگران: ... ولو تری اذ الظـلمون فی غمرت الموت والملـئکه باسطوا ایدیهم اخرجوا انفسکم الیوم تجزون عذاب الهون... ب) سخت گیری فرشتگان در گرفتن جان مفتریان بر خدا: ومن اظـلم ممن افتری علی الله کذبا او قال اوحی الی ولم یوح الیه شیء ومن قال سانزل مثل مآ انزل الله ولو تری اذ الظـلمون فی غمرت الموت والملـئکه باسطوا ایدیهم اخرجوا انفسکم الیوم تجزون عذاب الهون.... «باسطوا ایدیهم»، کنایه از قدرت و شدت است. ج) گرفتن جان افترازنندگان به خدا، از سوی ملائکه، توام با استهزا و تمسخر آنان: ... ولو تری اذ الظـلمون فی غمرت الموت والملـئکه باسطوا ایدیهم اخرجوا انفسکم الیوم تجزون عذاب الهون بما کنتم تقولون علی الله غیر الحق وکنتم عن ءایـته تستکبرون. خطاب «اخرجوا انفسکم» به «محتضران»، می‌تواند برای استهزای آنان باشد. د) به سختی جان گرفتن ملائکه از کافران، هنگام قبض روح آنان: ۱. ولو تری اذ یتوفی الذین کفروا الملـئکه یضربون وجوههم وادبـرهم... ۲. ان الذین ارتدوا علی ادبـرهم من بعد ما تبین لهم الهدی الشیطـن سول لهم واملی لهم فکیف اذا توفتهم الملـئکه یضربون وجوههم وادبـرهم. ۵ - نزدیکی به خدا و فرشتگاننزدیک تر بودن خداوند و فرشتگان قبض روح به محتضر، از اطرافیان وی: فلولا اذا بلغت الحلقوم ونحن اقرب الیه منکم ولـکن لاتبصرون. بنابراین که مدلول «نحن»، خدا و فرشتگان باشد برداشت فوق صحیح است. ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «محتضر و ملائکه». |